Сагсан бөмбөг бол дэлхийн хамгийн алдартай спортын тоглоомуудын нэг юм. АНУ-ын үндэсний сагсан бөмбөгийн холбооны тоглогчид шууд утгаараа дэлхийн одууд юм. Үүний зэрэгцээ, сагсан бөмбөгийг зохион бүтээснээс хойш нэг зуун хорин гаруй жил өнгөрчээ.
Сагсан бөмбөг хэрхэн бүтээгдсэн бэ?
Орчин үеийн сагсан бөмбөгийн анхдагч бүтээлийг АНУ-ын Массачусетс мужид 1891 оны хүйтэн өвөл сурталчилж байв. Христэд итгэгч залуучуудын холбооны Спрингфилд коллежийн оюутнуудыг спорт зааланд хүчээр дасгал хийлгэсэн.
Тэр үед заалны доторх спортын цорын ганц төрөл бол гимнастик байсан нь залуусыг хурдан уйтгарлаж байв. Түүний цэнэгийг өдөөхийг хүсч, биеийн тамир, анатомийн багш Жеймс Нейсмит жижиг талбайд тохирох бөмбөг тоглохыг санал болгов. Тэрбээр тоорын хоёр сагс аваад бүх биеийн тамирын заал дээгүүр өнгөрч байсан тагтны хоёр үзүүрт уяв.
Үүний дараа Нейсмит бүлгээ тус бүр есөн хүний бүрэлдэхүүнтэй хоёр багт хувааж, өрсөлдөгчдийнхөө сагсанд бөмбөг шидэх тэмцээнийг санал болгов. Ийнхүү Жеймс Нейсмит шавь нартаа сонирхолтой ажил мэргэжил олоод зогсохгүй дэлхийн спортын түүхэнд нэрээ мөнхөлжээ. Анхны сагсан бөмбөгийн тэмцээн 1891 оны 12-р сарын 21-нд болжээ.
1936 онд сагсан бөмбөг Берлинд зохиогдсон зуны Олимпийн наадамд багтжээ. Жеймс Нейсмит мөн тоглолтуудын нээлтэд оролцов.
Тоглоом хөгжүүлэх
Сагсан бөмбөгийн дүрмийг Нейсмит 1892 онд Спрингфилд коллежийн гаргасан сонинд нийтлэв. Тэр жилдээ өнөөг хүртэл мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гарсан тоглоомын дүрмийг багтаасан ном гарч ирэв. Нейсмитийн талбай дээрх хөдөлгөөнийг зохицуулах дүрэм, бөмбөг шидэх арга, оноо авах зарчим, түүнчлэн зөрчил, түүнд оногдуулах шийтгэлийг тодорхойлоход ердөө арван гурван зүйл байв. Жишээлбэл, эдгээр дүрмийн дагуу тоглогчид бөмбөгөөр огт хөдөлж чадахгүй байсан ч байрлалаас нь багийн гишүүддээ дамжуулахаас өөр аргагүй болсон.
Сагсан бөмбөгийн олон дүрмүүд өөрчлөгдсөн боловч цагирагуудын өндөр өөрчлөгдөөгүй байна. Зуун хорин жилийн өмнөх шиг тэд шалнаас 3 метр 5 см өндөрт байдаг. Энэ бол Спрингфилдийн биеийн тамирын заалны шалнаас тагтны хажуугийн хоорондох зай юм.
Мэргэжлийн сагсан бөмбөгийн анхны багууд 20-р зууны эхээр АНУ-д гарч ирсэн боловч дүрмийг боловсронгуй болгож, тоглолтыг сурталчлах, шүүгчдийг сургах төвлөрсөн байгууллага дутагдалтай байсан нь асуудал байв. Ийм холбоо байгуулах анхны оролдлогыг 1898 онд эхлүүлсэн боловч энэ холбоо удаан үргэлжилсэнгүй.
Зөвхөн 1937 онд Үндэсний сагсан бөмбөгийн лигийг байгуулж, 1949 онд Америкийн сагсан бөмбөгийн холбоотой нэгтгэж, үүний үр дүнд дэлхийн алдарт NBA - дэлхийн сагсан бөмбөгийн олон тоглогчид орохыг мөрөөддөг Үндэсний сагсан бөмбөгийн холбоог байгуулжээ.
